Thông tin

TÌM HIỂU QUÁ TRÌNH SINH TRƯỞNG CỦA CÂY CHUA ME ĐẤT HOA ĐỎ VÀ CÁCH PHÒNG TRỪ

Tháng 5 19, 2025
,
TÌM HIỂU QUÁ TRÌNH SINH TRƯỞNG CỦA CÂY CHUA ME ĐẤT HOA ĐỎ VÀ CÁCH PHÒNG TRỪ

Cây chua me đất hoa đỏ (Oxalis debilis hoặc Oxalis corymbosa), còn gọi là chua me đất hoa hồng, tương tự chua me đất hoa vàng (Oxalis corniculata), nhưng nổi bật với hoa màu hồng hoặc đỏ tím. Đây là loài cỏ dại phổ biến, có quá trình sinh trưởng nhanh, lan rộng nhờ sinh sản hữu tính (hạt) và vô tính (thân ngầm, củ nhỏ). Cùng tìm hiểu chi tiết quá trình sinh trưởng của cây chua me đất đỏ và biện pháp phòng trừ.

1. QUÁ TRÌNH SINH TRƯỞNG CỦA CÂY CHUA ME ĐẤT HOA ĐỎ

Giai đoạn nảy mầm (từ hạt hoặc củ nhỏ)

  • Từ hạt: Hạt chua me đất hoa đỏ rất nhỏ, nảy mầm trong điều kiện đất ẩm, tơi xốp, nhiệt độ 20-30°C. Hạt thường nảy mầm trong 5-12 ngày, tạo cây con với rễ chùm và lá non (3 lá chét hình tim).
  • Từ củ nhỏ: Loài này có các củ nhỏ (bulbils) hoặc thân ngầm dưới đất, tích lũy chất dinh dưỡng. Khi gặp độ ẩm cao, củ mọc chồi, tạo cây mới. Một củ có thể tạo 2-5 chồi trong 7-14 ngày.
  • Hạt phát tán nhờ quả nang nứt, “bắn” hạt ra xa (1-2 mét), trong khi củ thường được phát tán qua đất hoặc dụng cụ nông nghiệp.
Cây con nảy mầm từ củ

Giai đoạn phát triển thân và lá

  • Thân: Chua me đất hoa đỏ có thân mềm, mọc sát đất hoặc hơi thẳng (cao 10 – 30 cm), đôi khi mọc lan như thân bò. Thân có thể ra rễ tại đốt khi chạm đất ẩm, tạo cây con mới (sinh sản vô tính).
  • Lá: Lá mọc xen kẽ, gồm 3 lá chét hình tim, màu xanh đậm, đôi khi có ánh tím. Lá có khả năng gập lại vào ban đêm hoặc khi bị kích thích (phản ứng cảm ứng).
  • Giai đoạn này diễn ra nhanh, trong 2-4 tuần sau nảy mầm, cây có thể phủ kín một khu vực nhỏ nếu đất ẩm và giàu dinh dưỡng.
Cây phát triển thân và lá

Giai đoạn ra hoa và tạo quả

  • Cây ra hoa khoảng 4-6 tuần sau nảy mầm, tùy điều kiện môi trường. Hoa màu hồng hoặc đỏ tím, mọc thành cụm (2-8 hoa) trên cuống dài, đường kính hoa khoảng 1-2 cm.
  • Hoa thụ phấn nhờ côn trùng (ong, bướm) hoặc tự thụ phấn. Sau thụ phấn, hoa tạo quả nang dài 1-2 cm.
  • Quả chín trong 7-10 ngày, nứt ra và bắn hạt ra xa, giúp cây lan rộng. Một cây có thể sản xuất hàng trăm hạt trong một mùa.
Cây chua me đất đỏ giai đoạn ra hoa tạo quả

Giai đoạn lan rộng và xâm lấn

  • Sinh sản vô tính: Củ nhỏ và thân ngầm là phương thức sinh sản chính. Một cây mẹ có thể tạo hàng chục củ nhỏ trong vài tuần, mỗi củ lại mọc chồi mới. Thân chạm đất cũng ra rễ, hình thành cây con.
  • Sinh sản hữu tính: Hạt phát tán khắp nơi, đặc biệt ở đất trống, vườn, hoặc ruộng. Hạt có thể tồn tại trong đất nhiều tháng, chờ điều kiện thích hợp để nảy mầm.
  • Chua me đất hoa đỏ phát triển mạnh trong mùa mưa, thích nghi với đất tơi xốp, đất chua, và chịu bóng râm tốt hơn chua me đất hoa vàng.

Giai đoạn nghỉ (mùa khô)

  • Trong mùa khô hoặc điều kiện bất lợi (nhiệt độ thấp, đất khô), phần thân lá trên mặt đất thường chết đi. Tuy nhiên, củ nhỏ và rễ chùm dưới đất vẫn sống sót, ở trạng thái “ngủ nghỉ”.
  • Khi mùa mưa đến hoặc đất được tưới, củ và hạt nhanh chóng tái sinh, tiếp tục chu kỳ sinh trưởng.

2. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUÁ TRÌNH SINH TRƯỞNG CỦA CÂY CHUA ME ĐẤT HOA ĐỎ

  • Độ ẩm: Cây phát triển mạnh ở đất ẩm, đặc biệt trong mùa mưa (tháng 5-10 ở Việt Nam).
  • Nhiệt độ: Nhiệt độ tối ưu 20-30°C. Cây chịu lạnh kém (dưới 10°C) nhưng sống tốt ở vùng nhiệt đới.
  • Đất: Thích hợp với đất chua, tơi xốp, giàu dinh dưỡng, nhưng cũng mọc được trên đất nghèo hoặc đất cát.
  • Ánh sáng: Ưa bóng râm nhẹ, thường mọc dưới tán cây, trong vườn, hoặc kẽ đá. Cây cũng chịu được ánh sáng mạnh.
Gặp điều kiện thuận lợi cây phát triển mạnh

3. ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC NỔI BẬT CỦA CÂY CHUA ME ĐẤT ĐỎ

  • Tốc độ sinh trưởng nhanh: Một cây có thể phủ kín 1-2 m² trong 1-2 tháng nếu không kiểm soát.
  • Khả năng tái sinh mạnh: Củ nhỏ và rễ còn sót lại sau nhổ có thể mọc lại nhanh chóng.
  • Lan rộng dễ dàng: Nhờ cơ chế bắn hạt, củ nhỏ, và thân ra rễ.
  • Kháng sâu bệnh: Ít bị sâu bệnh, giúp cây cạnh tranh mạnh với cây trồng hoặc cỏ khác.
  • Tính xâm lấn: Là cỏ dại phổ biến trong vườn, ruộng, và đất trống, cạnh tranh dinh dưỡng và không gian.
Chua me đất hoa đỏ có khả năng sinh trưởng phát triển cực nhanh và khỏe

4. BIỆN PHÁP PHÒNG TRỪ CÂY CHUA ME ĐẤT ĐỎ

Chua me đất hoa đỏ là cỏ dại khó kiểm soát do củ nhỏ và hạt phát tán mạnh. Nó cạnh tranh dinh dưỡng với cây trồng, đặc biệt trong vườn rau, cây ăn trái, hoặc ruộng. Bởi vậy bà con nên triển khai áp dụng nhiều biện pháp canh tác, hóa học dưới đây:

  • Biện pháp thủ công: Nhổ sớm trước khi ra hoa, đào sâu để lấy hết củ nhỏ. Lặp lại 2-3 tuần/lần.
  • Biện pháp canh tác: Làm đất kỹ, phơi đất 2-3 tuần để làm khô củ. Che phủ đất bằng màng nhựa hoặc rơm để ngăn cây mọc.
  • Biện pháp hóa học: Sử dụng thuốc diệt cỏ (phun khi cây ở giai đoạn 3-4 lá) hoặc 2,4-D cho cây trồng chọn lọc. Phun 2 lần cách nhau 10-14 ngày.
  • Biện pháp sinh học: Trồng cây che phủ (đậu, cỏ stylo) để hạn chế ánh sáng và không gian cho chua me đất.
  • Kết hợp nhiều biện pháp (làm đất, nhổ tay, thuốc diệt cỏ) để kiểm soát lâu dài.

Chua me đất là cỏ dại phổ biến trong vườn, ruộng, và bãi đất trống, cạnh tranh dinh dưỡng với cây trồng. Để kiểm soát hiệu quả bà con nên triển khai các biện pháp ngay từ sớm để tránh việc cây chua me đất đỏ phát triển quá nhanh dẫn tới mất kiểm soát.