NHỮNG TRIỆU CHỨNG ĐIỂN HÌNH CỦA BỆNH CHẾT CÂY CON TRÊN ỚT
Bệnh chết cây con trên ớt (hay còn gọi là bệnh thối gốc, lở cổ rễ, chết rạp cây con) là một vấn đề nghiêm trọng trong giai đoạn cây con, gây thiệt hại lớn nếu không xử lý kịp thời. Nhận biết sớm những triệu chứng điển hình của bệnh chết cây con trên ớt sẽ giúp bà con xử lý, kiểm soát và phòng trị bệnh hiệu quả hơn.
1. TRIỆU CHỨNG CỦA BỆNH CHẾT CÂY NON TRÊN ỚT
Bệnh chết cây con dễ phát triển ở khí hậu nóng ẩm (tháng 5-9 ở Việt Nam). Bệnh thường xuất hiện cục bộ trên một số cây trong luống, sau đó lây lan nhanh nếu không xử lý. Triệu chứng điển hình của bệnh chết cây con (chết rạp, lở cổ rễ) trên cây ớt bao gồm các dấu hiệu sau:
Thối gốc và lở cổ rễ:
- Phần thân sát mặt đất (cổ rễ) bị thối khô, chuyển màu nâu đen hoặc đen, teo tóp.
- Vùng cổ rễ có thể mềm nhũn (do nấm Pythium/Phytophthora) hoặc khô héo (do Rhizoctonia/Fusarium).
Cây ngã rạp:
- Cây con nghiêng hoặc đổ ngang, không đứng thẳng do gốc yếu, dễ bật gốc khi chạm nhẹ.
Héo rũ:
- Lá rũ xuống, mất độ tươi, dù lá non có thể còn xanh trong giai đoạn đầu.
- Cây héo dần từ dưới lên, thường khô héo hoàn toàn sau 2-3 ngày.
Rễ bất thường:
- Rễ tơ thối đen, ít rễ con, hoặc có lớp sợi nấm trắng bám quanh gốc (thấy rõ vào sáng sớm khi độ ẩm cao).
- Rễ chính mục, không hút được nước và dinh dưỡng.
Còi cọc:
- Cây con phát triển chậm, lá nhỏ, vàng úa, còi cọc trước khi chết.
Thời điểm xuất hiện:
- Thường xảy ra ở giai đoạn cây con (7-30 ngày sau gieo), đặc biệt trong điều kiện nóng ẩm (25-30°C, độ ẩm >80%).
2. NGUYÊN NHÂN GÂY BỆNH
Trong điều kiện đất ẩm ướt, thoát nước kém, hoặc có mùi hôi, khả năng cao do nấm gây bệnh. Nấm bệnh có thể là Rhizoctonia solani, Pythium spp., Fusarium spp., và Phytophthora spp..
Điều kiện thuận lợi phát triển:
- Nhiệt độ cao (25-30°C) và độ ẩm cao, đặc biệt trong mùa mưa.
- Gieo hạt quá dày, tưới nước quá nhiều, hoặc vườn ươm không thoát nước tốt.
- Đất chưa được xử lý, chứa mầm bệnh từ vụ trước.
- Thiếu ánh sáng hoặc vườn ươm quá tối.
3. CÁC BIỆN PHÁP PHÒNG TRỪ BỆNH CHẾT CÂY NON TRÊN ỚT HIỆU QUẢ
Biện pháp canh tác
- Xử lý đất trước khi gieo: Phơi đất, rải vôi bột (50kg/1000m²), hoặc đốt rơm rạ để diệt mầm bệnh.
- Chọn vị trí vườn ươm: Tránh nơi ẩm ướt, thoát nước kém, hoặc thiếu ánh sáng. Làm giàn che mưa để kiểm soát độ ẩm.
- Gieo hạt hợp lý: Tránh gieo quá dày, giữ mật độ cây vừa phải để thông thoáng.
- Luân canh: Không trồng ớt hoặc cây họ cà (cà chua, khoai tây) liên tục trên cùng thửa đất. Luân canh với lúa, bắp, đậu trong 2-3 năm để cắt đứt nguồn bệnh.
- Tưới nước hợp lý: Tưới vừa đủ, ưu tiên tưới sáng để lá khô nhanh, tránh tưới quá ẩm. Nếu có cây bệnh, chuyển sang tưới hốc hoặc tưới phun, giảm lượng nước.
Biện pháp dinh dưỡng
- Bón phân hữu cơ hoai mục, bổ sung phân lân và kali để tăng sức đề kháng cho cây.
- Hạn chế bón thừa đạm, vì đạm cao làm cây mẫn cảm với bệnh.
- Sử dụng phân bón lá giàu canxihoặc chế phẩm sinh học để cây khỏe mạnh.
Biện pháp sinh học
- Sử dụng nấm đối kháng Trichoderma hoặc Chaetomium spp. để tiêu diệt nấm gây bệnh.
Biện pháp hóa học
- Khi phát hiện cây bệnh, nhổ bỏ và tiêu hủy ngay để tránh lây lan.
- Sử dụng thuốc trừ nấm phun 5-7 ngày/lần khi bệnh nặng.
Quản lý sau bệnh
- Thu gom tàn dư cây bệnh, đốt hoặc xử lý xa khu vực trồng.
- Thường xuyên kiểm tra vườn, nhổ bỏ cây bệnh sớm.
- Vệ sinh dụng cụ làm vườn để tránh lây lan mầm bệnh.
Bệnh chết cây con dễ phát triển ở khí hậu nóng ẩm và có thể gây chết đến 80% nếu không kiểm soát. Chính vì thế việc sử dụng nguồn giống sạch từ những cơ sở uy tín sẽ giúp giảm nguy cơ ngay từ đầu. Bên cạnh đó việc kết hợp đồng thời nhiều giải pháp sẽ mang lại hiệu quả phòng trừ cao hơn và tiết kiệm hơn.NHỮNG TRIỆU CHỨNG ĐIỂN HÌNH CỦA BỆNH CHẾT CÂY CON TRÊN ỚT
