NGUYÊN NHÂN VÀ ĐIỀU KIỆN PHÁT TRIỂN BỆNH ĐỐM TRÁI ỚT

Bệnh đốm trái hay còn gọi là bệnh nổ trái ớt, một bệnh phổ biến trên cây ớt, thường là bệnh thán thư. Bệnh gây hại nghiêm trọng, đặc biệt trên trái ớt, dẫn đến thối trái và giảm năng suất đáng kể, có thể lên tới 50% hoặc mất trắng vụ mùa. Cùng tìm hiểu nguyên nhân gây bệnh và điều kiện phát triển bệnh đốm trái ớt để có các biện pháp phòng trừ hiệu quả.

1. TRIỆU CHỨNG CỦA BỆNH ĐỐM TRÁI/NỔ TRÁI ỚT

Triệu chứng trên trái:

• Ban đầu xuất hiện các đốm nhỏ, hơi lõm, màu xanh đậm, thường hơi ướt trên bề mặt vỏ trái.
• Sau vài ngày, vết bệnh lan rộng, chuyển thành dạng hình tròn hoặc bầu dục, màu vàng nhạt, trắng xám hoặc đen, kích thước khoảng 0.6-1.2 cm.
• Trên vết bệnh có các vòng đồng tâm nhô lên và các chấm nhỏ li ti màu đen (đĩa cành của nấm). Nếu do nấm Volutella sp., vết bệnh màu đen, ít vòng đồng tâm và chỉ xuất hiện trên trái chín.
• Trái bị thối nhanh, đặc biệt trong giai đoạn thu hoạch, làm giảm chất lượng và giá trị kinh tế.

Triệu chứng trên lá và thân:

• Vết bệnh hình tròn hoặc không đều, màu nâu nhạt, sau chuyển nâu sẫm, có viền đỏ, thường lõm sâu.
• Lá vàng, rụng sớm; thân và cuống lá có thể bị bong vỏ; chồi non thối đen, cây còi cọc hoặc chết.

2. NGUYÊN NHÂN GÂY BỆNH ĐỐM TRÁI TRÊN CÂY ỚT

Tác nhân chính:

• Nấm Colletotrichum spp. là nguyên nhân phổ biến nhất, tạo ra các vết đốm trên trái, lá, thân. Nấm này sản sinh bào tử trên đĩa cành (acervuli) ở các mô bệnh.
• Nấm Volutella sp. ít gặp hơn, thường gây bệnh trên trái chín, với vết bệnh màu đen, ít vòng đồng tâm.

Nguồn bệnh:

• Hạt giống: Bào tử nấm bám trên hạt giống từ vụ trước.
• Tàn dư thực vật: Sợi nấm và bào tử tồn tại trong tàn dư cây bệnh, trái thối hoặc cỏ dại (như cây họ cà: cà chua, khoai tây).
• Đất: Nấm sống sót trong đất ở dạng sợi nấm hoặc bào tử.
• Cây ký chủ phụ: Các cây họ cà khác (cà chua, khoai tây, cà tím) là nguồn lưu giữ nấm.

Lây lan:

• Bào tử nấm lan truyền qua gió, nước mưa, tưới phun, hoặc côn trùng (như bọ trĩ, rệp).
• Dụng cụ canh tác, tay người chăm sóc, hoặc nước tưới nhiễm bệnh cũng góp phần lây lan.

3. ĐIỀU KIỆN PHÁT TRIỂN BỆNH ĐỐM TRÁI ỚT

Bệnh đốm trái ớt phát triển mạnh trong các điều kiện:

Nhiệt độ: Nấm Colletotrichum phát triển lý tưởng ở 25-30°C, đặc biệt trong khoảng 28°C.

Độ ẩm:

• Độ ẩm cao (>80%) hoặc môi trường ẩm ướt (mùa mưa, sương mù, tưới nước quá nhiều) tạo điều kiện cho bào tử nấm nảy mầm và xâm nhiễm.
• Mưa liên tục hoặc nước đọng trên lá/trái giúp nấm lây lan nhanh.

Mật độ trồng:

• Vườn ớt trồng quá dày, thiếu thông thoáng, làm tăng độ ẩm cục bộ, tạo môi trường lý tưởng cho nấm.

Vết thương cơ học:

• Vết côn trùng cắn, trầy xước do chăm sóc, hoặc tổn thương do thời tiết (mưa lớn, gió mạnh) là “cửa ngõ” cho nấm xâm nhập.

Dinh dưỡng cây:

• Bón dư đạm làm cây phát triển quá mức, lá và trái mọng nước, dễ bị nấm tấn công.
• Thiếu dinh dưỡng cân đối (như kali, canxi) làm cây yếu, giảm sức đề kháng.

Đất và thoát nước:

• Đất trũng, thoát nước kém, hoặc đất thiếu hữu cơ làm cây dễ bị bệnh.

Thời kỳ cây dễ bị nhiễm:

• Giai đoạn ra hoa, đậu trái và thu hoạch là thời điểm cây ớt dễ bị tấn công nhất, đặc biệt khi trái bắt đầu chín.

4. BIỆN PHÁP PHÒNG TRỪ BỆNH ĐỐM TRÁI ỚT

Bệnh đốm trái ớt phát triển mạnh trong mùa mưa hoặc ở các vùng khí hậu nóng ẩm. Các giống ớt không kháng bệnh hoặc cây yếu do chăm sóc không đúng cách cũng rất dễ bị nhiễm nặng hơn. Chính vì thế bà con cần áp dụng các biện pháp phòng trừ như:

• Sử dụng giống ớt kháng bệnh, hạt giống sạch, không lấy hạt từ cây/trái bị bệnh.
• Thu gom và tiêu hủy (đốt hoặc chôn) tàn dư cây bệnh, trái bệnh. Làm sạch cỏ dại, đặc biệt là các cây ký chủ phụ như cà chua, khoai tây.
• Không trồng ớt hoặc cây họ cà (cà chua, khoai tây) liên tục trong 2-3 năm, tốt nhất luân canh với lúa nước.
• Trồng với khoảng cách hợp lý, đảm bảo ruộng thông thoáng, thoát nước tốt.
• Tránh bón thừa đạm, sử dụng phân hữu cơ hoai mục kết hợp Trichoderma để cải thiện đất. Bón lót và bón thúc để cây khỏe, tăng sức đề kháng.
• Khi bệnh mới xuất hiện: Phun thuốc trừ nấm ngay khi thấy triệu chứng. Phun 2-3 lần, cách nhau 5-7 ngày, tuân thủ nguyên tắc 4 đúng (đúng thuốc, đúng liều, đúng lúc, đúng cách).

Để phòng trừ bệnh đốm trái ớt được hiệu quả, bà còn nên chủ động thăm vườn thường xuyên, đặc biệt trong mùa mưa, để phát hiện sớm dấu hiệu bệnh. Bên cạnh đó, nhổ bỏ cây bị bệnh nặng, tiêu hủy ngay để tránh lây lan. Đồng thời kết hợp nhiều biện pháp phòng trừ để mang lại hiệu quả cao hơn.