Nắm vững những chìa khóa giúp tăng năng suất cây nhãn

Cây nhãn là loại cây ăn quả đặc sản của nhiều địa phương tại Việt Nam, mang lại giá trị kinh tế cao nếu được trồng và chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, năng suất và chất lượng nhãn phụ thuộc vào nhiều yếu tố từ giống, kỹ thuật chăm sóc đến quản lý sâu bệnh và dinh dưỡng. Dưới đây là những “chìa khóa” quan trọng giúp bà con nông dân nâng cao hiệu quả canh tác.

1. Lựa chọn giống nhãn phù hợp – yếu tố quyết định năng suất và chất lượng

Giống nhãn là nền tảng để quyết định sản lượng, độ ngon và giá trị thương phẩm.

• Chọn giống phù hợp vùng trồng: Mỗi vùng khí hậu, thổ nhưỡng sẽ thích hợp với những giống nhãn khác nhau. Ví dụ: nhãn lồng Hưng Yên, nhãn tiêu da bò, nhãn đường phèn…
• Ưu tiên giống sạch bệnh, nguồn gốc rõ ràng: Cây giống khỏe mạnh, không nhiễm sâu bệnh từ đầu sẽ sinh trưởng tốt và giảm chi phí phòng trừ sau này.
• Xem xét đặc điểm sinh trưởng: Chọn giống có khả năng ra hoa kết trái ổn định, chống chịu sâu bệnh tốt, thích hợp với điều kiện khí hậu địa phương.

2. Chăm sóc đúng kỹ thuật

Chăm sóc nhãn cần sự kết hợp hài hòa giữa các biện pháp canh tác:

• Tỉa cành, tạo tán hợp lý: Giúp cây thông thoáng, ánh sáng phân bố đều, hạn chế sâu bệnh.
• Tưới tiêu khoa học: Cung cấp đủ nước trong giai đoạn ra hoa, kết trái, đồng thời tránh úng nước gây thối rễ.
• Xử lý ra hoa: Đối với một số giống, cần áp dụng biện pháp xiết nước, bón phân hoặc xử lý hóa chất an toàn để kích thích ra hoa đồng loạt, tránh hiện tượng ra hoa lai rai.

3. Quản lý sâu bệnh hại hiệu quả

Sâu bệnh là nguyên nhân hàng đầu làm giảm năng suất, chất lượng quả nhãn:

• Một số đối tượng thường gặp: Sâu đục cuống quả, rệp sáp, sâu đục cành, bệnh sương mai, bệnh thán thư…
• Biện pháp phòng trừ tổng hợp:
  • Thường xuyên thăm vườn, phát hiện sớm để xử lý kịp thời.
  • Vệ sinh vườn cây, tiêu hủy cành lá, quả bị bệnh.
  • Sử dụng bẫy bả sinh học, thiên địch hoặc thuốc bảo vệ thực vật đúng liều lượng, đúng thời điểm để giảm thiểu dư lượng hóa chất.

4. Kiểm soát dinh dưỡng trong đất – bón đúng loại, đúng thời điểm

Dinh dưỡng đầy đủ và cân đối là yếu tố quan trọng để cây nhãn ra hoa đậu quả tốt:

• Bón phân cân đối: Kết hợp phân hữu cơ hoai mục với phân vô cơ (N, P, K) và trung vi lượng (Ca, Mg, Bo, Zn…) tùy giai đoạn sinh trưởng.
• Bổ sung đúng thời điểm:
  • Giai đoạn sau thu hoạch: Bón phân phục hồi cây.
  • Giai đoạn trước ra hoa: Tăng cường phân lân và kali để thúc đẩy ra hoa.
  • Giai đoạn nuôi quả: Bổ sung kali và canxi để quả to, ngọt, chắc.
• Kiểm tra, cải tạo đất định kỳ: Giúp duy trì độ pH thích hợp (khoảng 5,5 – 6,5), hạn chế thoái hóa đất và mất cân đối dinh dưỡng.

Quy trình chăm sóc nhãn theo giai đoạn

GIAI ĐOẠN 1: SAU THU HOẠCH (8 – 10 tuần)
├─ Cắt tỉa cành, tạo tán
├─ Bón phân phục hồi: Phân hữu cơ hoai mục + NPK cân đối
├─ Tưới đủ ẩm, quản lý cỏ dại
└─ Phòng trừ sâu bệnh còn tồn dư

GIAI ĐOẠN 2: KỲ NGHỈ ĐÔNG / TÍCH LŨY DINH DƯỠNG
├─ Duy trì độ ẩm hợp lý
├─ Bón bổ sung lân, kali để dự trữ
└─ Kiểm soát sâu bệnh trên lá và cành

GIAI ĐOẠN 3: XỬ LÝ RA HOA (Tùy giống và vùng trồng)
├─ Xiết nước hoặc xử lý ra hoa theo kỹ thuật
├─ Bón phân lân + kali, bổ sung Bo, Zn
└─ Phun thuốc phòng bệnh sương mai, thán thư

GIAI ĐOẠN 4: NUÔI QUẢ NON
├─ Giữ ẩm đất, tưới đều
├─ Bón NPK cân đối, tăng kali
├─ Tỉa bớt chùm quả để tập trung dinh dưỡng
└─ Phòng trừ sâu đục cuống, rệp sáp

GIAI ĐOẠN 5: NUÔI QUẢ CHÍN
├─ Bón kali + canxi, hạn chế đạm
├─ Duy trì nước hợp lý, tránh nứt quả
└─ Phòng trừ sâu bệnh hại quả

GIAI ĐOẠN 6: THU HOẠCH
├─ Thu hái đúng độ chín, tránh dập nát
├─ Sơ chế, bảo quản lạnh (nếu cần)
└─ Chuẩn bị cho giai đoạn chăm sóc sau thu hoạch

Việc nâng cao năng suất và chất lượng quả nhãn không chỉ phụ thuộc vào một yếu tố đơn lẻ, mà đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa giống, kỹ thuật chăm sóc, quản lý sâu bệnh và dinh dưỡng. Khi nắm vững các “chìa khóa” này và áp dụng linh hoạt vào thực tiễn, bà con có thể yên tâm thu hoạch mùa nhãn bội thu, quả ngon và bán được giá cao.