Kiểm soát lượng nước đối với từng giai đoạn phát triển của cây lúa

Vai trò của nước đối với sự phát triển của cây lúa

Nước là yếu tố thiết yếu đối với sự sinh trưởng và phát triển của cây lúa. Lúa là loại cây trồng ngập nước, đòi hỏi một lượng nước lớn trong suốt chu kỳ sinh trưởng để đảm bảo các quá trình sinh lý như quang hợp, vận chuyển chất dinh dưỡng và duy trì cấu trúc tế bào. Nước giúp cây lúa hấp thụ các chất dinh dưỡng từ đất, điều hòa nhiệt độ và duy trì độ ẩm cần thiết cho sự phát triển của rễ, thân, lá và hạt. Một hệ thống tưới tiêu hợp lý không chỉ đảm bảo năng suất lúa mà còn góp phần nâng cao chất lượng hạt gạo.

Tuy nhiên, việc cung cấp nước quá mức hoặc thiếu nước đều có thể ảnh hưởng tiêu cực đến cây lúa. Ngập úng kéo dài có thể gây thiếu oxy cho rễ, làm giảm khả năng hấp thụ dinh dưỡng, trong khi thiếu nước sẽ khiến cây còi cọc, năng suất thấp. Do đó, kiểm soát lượng nước phù hợp theo từng giai đoạn phát triển của cây lúa là yếu tố then chốt để đạt được vụ mùa năng suất cao và bền vững.

Lợi ích của việc để cạn nước trong ruộng lúa

Việc để cạn nước trong ruộng lúa vào một số thời điểm nhất định mang lại nhiều lợi ích quan trọng, bao gồm:

Giảm phát thải khí mê tan: Ruộng lúa ngập nước lâu dài tạo điều kiện cho vi khuẩn kỵ khí phân hủy chất hữu cơ, sản sinh khí mê tan – một loại khí gây hiệu ứng nhà kính mạnh. Việc để cạn nước định kỳ giúp giảm lượng khí mê tan phát thải, góp phần bảo vệ môi trường.
Ngăn chặn sự phát triển của ốc bươu vàng: Ốc bươu vàng là loài gây hại nghiêm trọng cho cây lúa, đặc biệt trong giai đoạn lúa còn non. Để cạn nước làm giảm môi trường sống thuận lợi của ốc, hạn chế sự sinh sôi và phá hoại của chúng.
Ngăn chặn lúa đẻ nhánh quá mức: Ngập nước liên tục có thể kích thích cây lúa đẻ nhánh quá nhiều, dẫn đến cạnh tranh dinh dưỡng giữa các nhánh và làm giảm chất lượng hạt. Kiểm soát nước hợp lý giúp cây tập trung dinh dưỡng vào các nhánh chính, nâng cao năng suất.
Ngăn chặn sự lây lan của một số bệnh: Các bệnh như cháy lá, đạo ôn thường phát triển mạnh trong điều kiện ẩm ướt kéo dài. Việc để cạn nước giúp làm khô bề mặt lá, giảm độ ẩm trong ruộng, từ đó hạn chế sự lây lan của các loại nấm và vi khuẩn gây bệnh.

Kiểm soát nước theo từng thời kỳ phát triển của lúa

Để tối ưu hóa việc sử dụng nước, cần kiểm soát lượng nước theo từng giai đoạn phát triển của cây lúa. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết:

Giai đoạn mạ (sau gieo 7-10 ngày): Ở giai đoạn này, cây lúa cần một lớp nước mỏng (khoảng 2-3 cm) để hỗ trợ sự nảy mầm và phát triển rễ. Tuy nhiên, cần tránh ngập quá sâu để không làm ngạt rễ mạ non.
Giai đoạn đẻ nhánh (20-40 ngày sau gieo): Đây là giai đoạn cây lúa cần nhiều nước nhất để hỗ trợ quá trình đẻ nhánh. Lượng nước nên được duy trì ở mức 3-5 cm. Tuy nhiên, vào giữa giai đoạn này, có thể áp dụng kỹ thuật ngắt nước tạm thời (để cạn nước trong 3-5 ngày) nhằm hạn chế đẻ nhánh quá mức và kiểm soát sâu bệnh.
Giai đoạn làm đòng (40-60 ngày sau gieo): Giai đoạn này đòi hỏi lượng nước ổn định, khoảng 5-7 cm, để cây phát triển đòng và chuẩn bị trổ bông. Việc duy trì độ ẩm đều đặn giúp đảm bảo sự phát triển đồng đều của bông lúa.
Giai đoạn trổ bông và vào chắc hạt (60-90 ngày sau gieo): Cần duy trì mực nước ổn định ở mức 5 cm để hỗ trợ quá trình thụ phấn và tạo hạt. Tuy nhiên, gần cuối giai đoạn vào chắc, có thể giảm dần lượng nước để chuẩn bị cho thu hoạch, giúp hạt lúa chắc mẩy và giảm nguy cơ nấm mốc.
Giai đoạn trước thu hoạch (7-10 ngày trước khi thu): Để cạn nước hoàn toàn trong ruộng giúp đất khô ráo, thuận tiện cho việc thu hoạch và giảm nguy cơ hạt lúa bị ẩm mốc sau khi gặt.

Kiểm soát lượng nước trong canh tác lúa không chỉ đảm bảo năng suất và chất lượng vụ mùa mà còn mang lại các lợi ích môi trường và kinh tế. Việc áp dụng kỹ thuật tưới tiêu hợp lý, bao gồm cả việc để cạn nước đúng thời điểm, giúp giảm phát thải khí mê tan, hạn chế sâu bệnh và tối ưu hóa sự phát triển của cây lúa. Nông dân cần theo dõi chặt chẽ các giai đoạn phát triển của cây để điều chỉnh lượng nước phù hợp, từ đó đạt được hiệu quả cao nhất trong sản xuất nông nghiệp.