DẤU HIỆU NHẬN BIẾT BỌ TRĨ HẠI THANH LONG
Bọ trĩ (hay còn gọi là bù lạch, rầy lửa) là một loài côn trùng gây hại nghiêm trọng trên cây thanh long, đặc biệt trong mùa nắng nóng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất và giá trị thương phẩm của trái. Chính vì thế việc nhận biết sớm bọ trĩ hại thanh long sẽ giúp bà con phòng trừ, kiểm soát hiệu quả, nhanh chóng.
1. ĐẶC ĐIỂM CỦA BỌ TRĨ HẠI THANH LONG
Bọ trĩ phát triển mạnh và phổ biến ở các vùng nhiệt đới, đặc biệt ở Việt Nam, Thái Lan, và các nước châu Á khác. Bọ trĩ sinh trưởng mạnh trong mùa nắng, đặc biệt từ tháng 12 đến tháng 4 ở miền Nam Việt Nam.
Vòng đời sinh trưởng của bọ trĩ khoảng 15-20 ngày, gồm các giai đoạn: trứng, ấu trùng, tiền nhộng, nhộng, và thành trùng. Một con cái có thể đẻ 40-100 trứng, sinh sản mạnh trong điều kiện nóng và khô.
- Trứng: Hình hạt đậu, màu trắng sữa khi mới đẻ, chuyển vàng nhạt khi gần nở.
- Ấu trùng: Không cánh, màu vàng nhạt hoặc xanh nhạt, mắt đỏ, túi phân ở đuôi màu đỏ tươi.
- Thành trùng: Dài 0,8-1mm, màu vàng nhạt đến vàng đậm hoặc trắng, có cánh mỏng viền lông tơ, đuôi hẹp.
2. DẤU HIỆU NHẬN BIẾT BỌ TRĨ TRÊN THANH LONG
Vị trí gây hại: Bọ trĩ tấn công chủ yếu trên hoa, quả non, và phần tiếp giáp giữa tai trái và trái non.
Triệu chứng:
- Trái non xuất hiện các vết thâm hoặc sẹo ở phần tai, còn gọi là “da banh” hoặc “mắt võng”, làm giảm giá trị thẩm mỹ và thương phẩm.
- Vết chích nhỏ li ti, có thể chuyển thành đốm đen khi trái chín.
- Lá non hoặc chồi non có thể bị xoăn, vàng, hoặc biến dạng nếu bọ trĩ tấn công mạnh.
- Cây bị hại nặng có thể còi cọc, hoa rụng, hoặc trái kém phát triển.
Cách phát hiện: Lắc nhẹ cành hoặc dùng tay ẩm quét trên cành, lá, hoặc trái, sau đó quan sát các con bọ nhỏ (1-2mm, màu vàng/nâu/đen) bò chậm hoặc nhảy.
3. TÁC HẠI CỦA BỌ TRĨ ĐỐI VỚI CÂY THANH LONG
Khi bọ trĩ tấn công sẽ để lại sẹo và đốm đen trên vỏ trái làm mất giá trị thương phẩm, khó bán trên thị trường, đặc biệt với các tiêu chuẩn xuất khẩu. Bọ trĩ chích hút nhựa làm hoa rụng, trái non phát triển kém, hoặc không đậu trái.
Ngoài ra, bọ trĩ là vật trung gian truyền virus và vi khuẩn, gây các bệnh như khảm hoặc thối cành, làm cây suy yếu.
4. GIẢI PHÁP PHÒNG TRỪ BỌ TRĨ TRÊN THANH LONG
Biện pháp canh tác và quản lý vườn
- Vệ sinh vườn: Loại bỏ cỏ dại, tàn dư thực vật, và các cành lá bị nhiễm để giảm nơi trú ẩn của bọ trĩ. Cắt tỉa cành già, cành bị hại và tiêu hủy để tránh lây lan.
- Tỉa cành hợp lý: Tỉa cành để vườn thông thoáng, giảm độ ẩm và hạn chế bọ trĩ phát triển. Tập trung thời điểm ra hoa để dễ kiểm soát sâu hại.
- Tưới nước: Dùng vòi phun áp lực cao phun nước lên cành, lá để làm giảm mật độ bọ trĩ.
- Luân canh hoặc trồng xen: Trồng xen các cây như cúc vạn thọ để xua đuổi bọ trĩ. Tránh trồng các cây ký chủ khác như hoa hồng gần vườn thanh long.
- Kiểm tra định kỳ: Thường xuyên thăm vườn, đặc biệt trong mùa nắng (tháng 12-4), để phát hiện sớm bọ trĩ.
Biện pháp sinh học
- Sử dụng thiên địch: Tận dụng các loài thiên địch như bọ rùa, bọ xít bắt mồi, nhện bắt mồi, hoặc kiến vàng để tiêu diệt bọ trĩ.
Biện pháp hóa học
- Thuốc bảo vệ thực vật (BVTV): Sử dụng luân phiên các hoạt chất như Pymetrozine, Lufenuron, Abamectin, hoặc Emamectin Benzoate để tránh kháng thuốc
- Cảnh báo: Hạn chế lạm dụng thuốc hóa học để tránh tồn dư hóa chất, ảnh hưởng sức khỏe và chất lượng trái.
Biện pháp khác
- Bẫy dính: Đặt bẫy dính màu vàng hoặc xanh để theo dõi và giảm mật độ bọ trĩ.
- Bón phân cân đối: Bón phân hữu cơ (20-30kg/trụ/năm) và phân N-P-K hợp lý để tăng sức đề kháng cho cây
- Phòng ngừa virus: Vì bọ trĩ truyền bệnh virus, cần kiểm soát sớm để tránh lây lan bệnh khảm hoặc thối cành.
Để phòng trừ bọ trĩ hại thanh long một cách hiệu quả bà con nên triển khai kết hợp nhiều giải pháp với nhau. Ưu tiên các biện pháp sinh học an toàn hơn, giảm tồn dư hóa chất, phù hợp với tiêu chuẩn nông sản sạch. Bọ trĩ có khả năng kháng thuốc cao, nên cần thay đổi hoạt chất và phun định kỳ (3-4 lần/vụ) để phòng ngừa.
