Dinh dưỡng, Thông tin

CÁCH KIỂM SOÁT TỒN DƯ CADIMI TRÊN SẦU RIÊNG ĐẠT CHẤT LƯỢNG XUẤT KHẨU

Tháng 8 21, 2025
,
CÁCH KIỂM SOÁT TỒN DƯ CADIMI TRÊN SẦU RIÊNG ĐẠT CHẤT LƯỢNG XUẤT KHẨU

Cadimi không chỉ gây rối loạn tiêu hóa, làm tổn thương chức năng hoạt động của thận, mà còn tổn thương đường hô hấp,… khi chúng ta bị nhiễm. Để kiểm soát tồn dư Cadimi (Cd) trên sầu riêng đạt chất lượng xuất khẩu, cần áp dụng các biện pháp toàn diện từ khâu canh tác, quản lý đất, phân bón, đến sơ chế và truy xuất nguồn gốc. 

1. HIỂU VỀ CADIMI VÀ NGUỒN GỐC

Cadimi là kim loại nặng độc hại, tích lũy trong đất, nước và cây trồng, không có vai trò sinh học nhưng có thể gây hại cho sức khỏe nếu vượt ngưỡng an toàn (giới hạn tối đa trong trái cây nhiệt đới theo QCVN 8-2:2011/BYT là 0,1 mg/kg).

Nguồn gốc Cadimi trong sầu riêng:

  • Đất: Đất ô nhiễm từ hoạt động công nghiệp, khai khoáng hoặc đất chua (pH < 5) làm Cadimi dễ hòa tan và cây hấp thụ.
  • Nước tưới: Nước thải công nghiệp hoặc xâm nhập mặn (đặc biệt ở Đồng bằng sông Cửu Long) làm tăng Cadimi trong đất.
  • Phân bón: Phân lân (DAP) hoặc phân hóa học nhập khẩu không rõ nguồn gốc có thể chứa Cadimi từ quặng phosphate.
  • Thuốc bảo vệ thực vật: Một số loại thuốc cũ có thể chứa kim loại nặng.
  • Sơ chế sau thu hoạch: Nước rửa sầu riêng nhiễm Cadimi hoặc hóa chất không đạt chuẩn.
Ảnh hưởng của Cadimi đối với sầu riêng

2. GIẢI PHÁP KIỂM SOÁT CADIMI

Ở vùng canh tác sầu riêng ở Việt Nam nguồn chính gây tồn dư tồn dư Cadimi trong đất trồng sầu riêng xuất phát từ thói quen canh tác, sử dụng nhiều phân lân. Sầu riêng được biết đến là loại cây “ưa” phân lân, chính vì thế bà con rất chuộng sử dụng phân lân để chăm bón. Nguồn Cadimi trong đất là phân lân với mức độ nhiễm phụ thuộc nhiều vào mức độ tạp nhiễm Cadimi trong mỏ đá phosphoric – nguyên liệu chính sản xuất phân lân. Bên cạnh đó, một số loại phân bón hữu cơ nếu nguyên liệu đầu vào có nguồn gốc thực vật cũng có nguy cơ bị nhiễm Cadimi. Đất và nước cùng nguồn dinh dưỡng khác cũng góp phần gây nhiễm Cadimi trên cây sầu riêng.

Chính vì thế, để kiểm soát lượng Cadimi trên sầu riêng, bà con cần áp dụng các biện pháp sau:

Quản lý đất và cải tạo đất

Kiểm tra đất định kỳ:

  • Lấy mẫu đất và nước tưới để phân tích hàm lượng Cadimi tại các phòng thí nghiệm đạt chuẩn.
  • Xây dựng bản đồ Cadimi cho các vùng trồng sầu riêng (như mô hình tại Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan) để xác định “điểm nóng” ô nhiễm và quản lý rủi ro.

Điều chỉnh pH đất:

  • Bón vôi nông nghiệp để nâng pH đất lên 5,5–6,5, giảm khả năng cây hấp thụ Cadimi. Đất chua (pH < 5) làm Cadimi dễ hòa tan hơn.

Cải tạo đất:

  • Sử dụng phân hữu cơ, biochar, hoặc vi sinh vật để cố định Cadimi trong đất, ngăn cây hấp thụ.
  • Luân canh hoặc xen canh với cây hấp thụ kim loại nặng (như cây họ đậu) để giảm tồn dư Cadimi.
  • Cải thiện hệ thống thoát nước: Tránh tích nước gây chua hóa đất, đặc biệt ở vùng chịu xâm nhập mặn.
Cải tạo đất trồng

Sử dụng phân bón an toàn

Chọn phân bón đạt chuẩn:

  • Ưu tiên phân lân từ các thương hiệu uy tín, đảm bảo hàm lượng Cadimi dưới mức cho phép (theo Thông tư 09/2019/TT-BNNPTNT, tối đa 5 mg/kg trong phân hữu cơ).
  • Tránh phân bón nhập khẩu không rõ nguồn gốc, đặc biệt phân DAP từ Hàn Quốc từng bị cảnh báo vượt Cadimi.

Bón phân hợp lý:

  • Bón đúng liều lượng theo nhu cầu cây, tránh lạm dụng phân lân hoặc NPK.
  • Kết hợp phân hữu cơ hoặc phân sinh học để giảm tích lũy kim loại nặng.

Tăng chất hữu cơ:

  • Bón phân chuồng, tàn dư thực vật đã xử lý để cải thiện kết cấu đất và hạn chế Cadimi hòa tan.
Bón phân an toàn cho cây sầu riêng

Quản lý nước tưới và thuốc bảo vệ thực vật

Kiểm tra nguồn nước: Phân tích nước tưới để đảm bảo không nhiễm Cadimi từ nước thải công nghiệp hoặc khí thải nhà máy.

Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật an toàn:

  • Chọn thuốc sinh học thay vì thuốc hóa học chứa kim loại nặng.
  • Ghi chép chi tiết quá trình sử dụng để truy xuất khi cần.
Quản lý nước tưới cho cây sầu riêng

Kiểm soát trong sơ chế và đóng gói

  • Nước rửa sạch: Sử dụng nước đạt chuẩn, không nhiễm Cadimi, trong quá trình sơ chế sầu riêng.
  • Vệ sinh cơ sở đóng gói: Đảm bảo các cơ sở đạt tiêu chuẩn xuất khẩu (GlobalGAP/VietGAP), tránh sử dụng hóa chất không rõ nguồn gốc.
  • Kiểm nghiệm trước xuất khẩu: Mỗi lô hàng cần được kiểm tra Cadimi tại phòng thí nghiệm được phía Trung Quốc công nhận.

Để sầu riêng đạt chất lượng xuất khẩu, cần kiểm soát Cadimi từ khâu đất, nước, phân bón, đến sơ chế và truy xuất nguồn gốc. Áp dụng các giải pháp như cải tạo đất, sử dụng phân bón an toàn, kiểm nghiệm định kỳ, và tuân thủ tiêu chuẩn GlobalGAP/VietGAP sẽ giúp giảm tồn dư Cadimi, bảo vệ thương hiệu sầu riêng Việt Nam và đáp ứng yêu cầu thị trường quốc tế.