NHỮNG LƯU Ý QUAN TRỌNG KHI BÓN PHÂN CHUỒNG CHO CÂY TRỒNG

Phân chuồng (từ phân bò, gà, lợn, dê…) là những loại phân hữu cơ phổ biến, giàu dinh dưỡng (N, P, K và chất hữu cơ), giúp cải tạo đất, tăng độ phì nhiêu và hỗ trợ cây trồng phát triển bền vững, cho quả ngon và ngọt hơn. Tuy nhiên, khi sử dụng phân chuồng bà con cần lưu ý vì nếu bón không đúng cách, có thể gây hại cho cây (nhiễm bệnh, cháy rễ) hoặc môi trường (mùi hôi, ô nhiễm nước).

1. CHỈ SỬ DỤNG PHÂN CHUỒNG HOAI MỤC (Ủ CHÍN), TRÁNH PHÂN TƯƠI

Một trong những điểm bà con cần hết sức lưu ý khi sử dụng phân chuồng đó là chỉ dùng phân đã hoai mục để bón cho cây trồng. Bởi vì phân tươi chứa nhiều vi khuẩn, nấm bệnh, ký sinh trùng (như trứng giun sán), mầm cỏ dại và khí amoniac cao, có thể gây thối rễ, cháy lá hoặc lây lan bệnh cho cây (đặc biệt rau lá, cà rốt, dâu tây).

Để ủ phân hoai mục hết bà con nên xếp đống phân với rơm rạ hoặc phế phẩm nông nghiệp, tưới nước giữ ẩm 50-60%, đảo trộn định kỳ 7-10 ngày/lần. Thời gian ủ có thể kéo dài từ 25-45 ngày (nhiệt độ đống phân đạt 50-60°C rồi nguội về nhiệt độ thường). Phân chín có màu nâu đen, không mùi hôi, dễ vụn.

Lưu ý: Không bón phân tươi trực tiếp, đặc biệt với cây non hoặc rau ăn sống.

2. BÓN ĐÚNG THỜI ĐIỂM VÀ LIỀU LƯỢNG PHÙ HỢP VỚI LOẠI CÂY

Thời điểm bón phân là một trong những yếu tố quan trọng giúp cây trồng sinh trưởng và phát triển tốt. Với mỗi giai đoạn khác nhau, nguồn dinh dưỡng cây cần là khác nhau. Bón phân đúng và đủ không chỉ tạo điều kiện tốt để sinh trưởng mà còn hạn chế sâu bệnh hiệu quả.

Thời điểm: Bón lót (trước gieo/sạ 7-10 ngày) cho đất để cải tạo; bón thúc ở giai đoạn cây con (2-4 lá), ra hoa hoặc đậu quả. Tránh bón lúc cây đang stress (nắng nóng, hạn hán).

Liều lượng:

Phân bò (dịu nhẹ): 5-10 tấn/ha, phù hợp lúa, rau.
Phân gà (giàu dinh dưỡng nhưng đậm đặc): 1-3 tấn/ha, pha loãng nếu tưới.
Phân lợn/dê: 4-6 tấn/ha, bón cho cây ăn quả.
Không bón quá 20-30% tổng lượng phân hữu cơ/năm để tránh dư thừa.

Tùy loại cây: Cây lấy lá (rau bina) cần ít hơn cây lấy quả (cà chua); cây họ đậu ít cần phân hơn.

Cần bón phân đúng thời điểm để cây sinh trưởng tốt

3. KẾT HỢP VỚI CÁC LOẠI PHÂN KHÁC VÀ THEO NGUYÊN TẮC “4 ĐÚNG”

Bà con nên phối hợp phân chuồng với phân NPK (vô cơ) để cân bằng dinh dưỡng (ví dụ: 70% hữu cơ + 30% vô cơ). Bổ sung vôi bột nếu đất chua (pH <5.5) để trung hòa axit từ phân.

Nguyên tắc 4 đúng (theo khuyến cáo nông nghiệp)

Đúng loại: Chọn phân phù hợp đất và cây (đất chua tránh phân axit cao; đất kiềm tránh phân kiềm).
Đúng liều: Dựa trên phân tích đất, không bón thừa gây “bội thực” (quá tải dưỡng chất, cây héo úa).
Đúng thời: Theo giai đoạn sinh trưởng (giai đoạn lá cần đạm nhiều; quả cần kali).
Đúng cách: Cày vùi vào đất sâu 10-20 cm, tưới nước sau bón để phân tan đều. Với cây chậu, bón quanh gốc và che phủ.

Kết hợp bón phân đa dạng để cung cấp đủ dưỡng chất cho cây

4. CHÚ Ý AN TOÀN VÀ MÔI TRƯỜNG

An toàn cho người và cây: Rửa sạch rau củ sau thu hoạch nếu bón gần vụ; tránh tiếp xúc da với phân tươi. Không bón gần nguồn nước để tránh ô nhiễm.
Môi trường: Bón đúng lượng để giảm xói mòn đất, rửa trôi dưỡng chất. Sử dụng phân chuồng giúp tiết kiệm chi phí (rẻ hơn phân hóa học) và bền vững.
Theo dõi: Quan sát cây sau bón 3-5 ngày; nếu lá vàng hoặc rễ thối, giảm liều lần sau.

Áp dụng đúng các lưu ý khi bón phân chuồng sẽ giúp cây khỏe mạnh, tăng năng suất 20-30% và giảm sâu bệnh. Nếu đất của bạn có đặc thù (chua, phèn), nên kiểm tra pH trước khi bón. Chúc bà con mùa màng bội thu.