Sâu bệnh

NHỮNG DẤU HIỆU NHẬN BIẾT BỆNH HÉO RŨ GỐC MỐC TRẮNG TRÊN CÂY ỚT

Tháng 8 22, 2025
,
NHỮNG DẤU HIỆU NHẬN BIẾT BỆNH HÉO RŨ GỐC MỐC TRẮNG TRÊN CÂY ỚT

Bệnh héo rũ gốc mốc trắng là một mối đe dọa lớn cho cây ớt, đặc biệt trong điều kiện nóng ẩm. Bệnh không chỉ khiến chất lượng quả giảm mà còn dẫn đến cây chết hàng loạt, giảm năng suất nghiêm trọng. Nhận biết sớm các dấu hiệu bệnh héo rũ gốc mốc trắng sẽ giúp công tác phòng ngừa, kiểm soát bệnh trở nên hiệu quả và tiết kiệm hơn.

Bệnh héo rũ gốc mốc trắng trên ớt (hay còn gọi là bệnh thối hạch) là một bệnh nghiêm trọng do nấm Sclerotium rolfsii (tên khác: Athelia rolfsii) gây ra, ảnh hưởng lớn đến năng suất và chất lượng cây ớt.

1. NGUYÊN NHÂN GÂY BỆNH

Tác nhân: Nấm Sclerotium rolfsii, một loại nấm đa thực, có khả năng tấn công nhiều loại cây trồng như ớt, khoai lang, đậu phộng, cà chua, đậu tương, hồ tiêu, v.v.

Điều kiện phát triển

  • Nhiệt độ lý tưởng: 25–30°C.
  • Độ ẩm cao, đặc biệt trong mùa mưa hoặc đất thoát nước kém.
  • Hạch nấm tồn lưu trong đất khô tới 5 năm, trong đất ẩm khoảng 2 năm.

Nguồn lây lan

  • Tàn dư thực vật, đất trồng, cây ký chủ, hoặc dụng cụ canh tác bị nhiễm nấm.
  • Nấm phát triển mạnh ở đất có pH thấp (3.0–5.0) và khi tàn dư cây trồng chưa phân hủy tích tụ quanh gốc.
Nấm Sclerotium rolfsii là tác nhân chính gây nên bệnh

2. DẤU HIỆU NHẬN BIẾT BỆNH HÉO RŨ GỐC MỐC TRẮNG TRÊN CÂY ỚT

Bệnh thường xuất hiện rõ rệt từ giai đoạn cây ớt ra hoa, đậu quả đến thu hoạch. Khi cây ớt nhiễm bệnh sẽ có những dấu hiệu nhận biết bệnh điển hình như:

Phần gốc và rễ

  • Ban đầu, xuất hiện các vết nhỏ màu nâu tươi, hơi lõm ở gốc thân sát mặt đất (cổ rễ).
  • Vết bệnh lan rộng, bao quanh thân, gốc, và xuống cổ rễ, làm mô bị thối hỏng.
  • Lớp sợi nấm màu trắng, mịn (giống tơ) xuất hiện quanh gốc, lan ra đất, kèm theo các hạch nấm màu trắng (khi non) chuyển nâu (khi già), kích thước như hạt cải.

Lá và cây

  • Lá phía dưới vàng, héo rũ trước, sau lan dần lên các lá phía trên.
  • Cây héo khô, chết dần, có thể ngã đổ. Lá vẫn còn xanh trong giai đoạn đầu nhưng cuối cùng rụng hàng loạt.
Dấu hiệu nhận biết bệnh héo rũ gốc mốc trắng trên cây ớt

3. ẢNH HƯỞNG CỦA BỆNH HÉO RŨ GỐC MỐC TRẮNG TRÊN ỚT

Tác động đến cây trồng

  • Cây chết hàng loạt, đặc biệt ở điều kiện nóng ẩm, gây mất mùa hoặc giảm năng suất nghiêm trọng.
  • Chất lượng quả giảm, ảnh hưởng đến lợi nhuận kinh tế.

Tác động lâu dài

  • Hạch nấm tồn lưu trong đất, gây nguy cơ bùng phát dịch ở các vụ sau.
  • Nếu không xử lý tàn dư cây bệnh, bệnh dễ lây lan trên diện rộng.
Bệnh khiến các diện tích ớt chết hàng loạt

4. BIỆN PHÁP PHÒNG TRỪ BỆNH HÉO RŨ GỐC MỐC TRẮNG TRÊN CÂY ỚT

Để quản lý bệnh héo rũ gốc mốc trắng, cần kết hợp các biện pháp canh tác, sinh học, và hóa học:

Biện pháp canh tác

  • Xử lý đất: Làm đất kỹ, loại bỏ tàn dư thực vật trước khi trồng để giảm mầm bệnh.
  • Luân canh cây trồng: Tránh trồng ớt liên tục hoặc với các cây họ cà (cà chua, khoai tây). Nên luân canh với lúa nước hoặc cây không phải ký chủ của nấm.
  • Chọn giống: Sử dụng giống ớt sạch bệnh, khỏe mạnh, có khả năng kháng bệnh.
  • Quản lý nước: Lên luống cao, đảm bảo thoát nước tốt, tránh tưới quá nhiều gây úng.
  • Vệ sinh đồng ruộng: Thu gom và tiêu hủy lá, cành bệnh. Làm sạch dụng cụ canh tác để tránh lây lan mầm bệnh.
  • Bón phân cân đối: Tránh bón thừa đạm, bổ sung phân hữu cơ hoai mục và vi lượng để tăng sức đề kháng cho cây.

Biện pháp sinh học

  • Sử dụng các loại nấm đối kháng như Trichoderma harzianum, Trichoderma viride, Chaetomium spp., Bacillus subtilis, hoặc Gliocladium virens để ức chế nấm Sclerotium rolfsii.
  • Cách sử dụng: Phun hoặc tưới quanh gốc cây bệnh với liều lượng theo hướng dẫn. Phun phòng định kỳ 3–4 lần/vụ để ngăn bệnh tái phát.

Biện pháp hóa học

  • Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật có hoạt chất như Mancozeb, Metalaxyl, Carbendazim, Benlate, Rovral, hoặc Fluazinam. Tuân thủ liều lượng và hướng dẫn của nhà sản xuất, sử dụng bảo hộ lao động, và tránh lạm dụng để hạn chế chai đất hoặc dư lượng thuốc.
  • Hạn chế: Hiệu quả hóa học thường thấp do nấm tồn tại chủ yếu trong đất và tấn công rễ.
  • Cảnh báo: Sản phẩm sử dụng thuốc hóa học có thể không đáp ứng tiêu chuẩn an toàn thực phẩm cho các thị trường khó tính.

Phòng ngừa sớm

  • Điều chỉnh pH đất: Bón vôi để tăng pH đất (lý tưởng 5.5–6.5), hạn chế sự phát triển của nấm.
  • Cày sâu: Vùi hạch nấm sâu 10–13cm để ngăn nảy mầm.
  • Phủ đất: Sử dụng lớp phủ nhựa đen để hạn chế sự phát triển của nấm.
  • Giám sát thường xuyên: Kiểm tra ruộng ớt ít nhất 1 lần/tuần để phát hiện sớm dấu hiệu bệnh. Nhổ và tiêu hủy cây bệnh ngay lập tức.

Bệnh héo rũ gốc mốc trắng gây ảnh hưởng lớn tới cây ớt, đặc biệt trong điều kiện nóng ẩm. Bệnh dễ lây lan, cần xử lý ngay khi thấy vài cây có dấu hiệu héo. Để quản lý hiệu quả, cần ưu tiên phòng ngừa từ đầu vụ bằng cách làm sạch đất, luân canh, và sử dụng giống kháng bệnh. Kết hợp biện pháp sinh học (như Trichoderma) với canh tác hợp lý sẽ mang lại hiệu quả lâu dài, giảm thiểu thiệt hại và bảo vệ môi trường.