BỆNH ĐỐM QUẢ TRÊN CÂY MẮC CA: NGUYÊN NHÂN, TRIỆU CHỨNG VÀ PHÒNG TRỪ

Bệnh đốm quả trên cây mắc ca là một vấn đề nghiêm trọng ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng quả, gây thiệt hại kinh tế cho người trồng. Các đốm làm vỏ quả cứng, xù xì,nhân bên trong có thể bị teo thối. Nếu không được kiểm soát, mầm bệnh có thể lan sang các quả khác hoặc các cây lân cận thông qua gió, nước tưới,… Việc nắm bắt rõ nguyên nhân gây bệnh, triệu chứng bệnh là điều hết sức cần thiết để các biện pháp phòng trừ phát huy hiệu quả một cách tốt nhất.

1. NGUYÊN NHÂN GÂY BỆNH ĐỐM QUẢ TRÊN CÂY MẮC CA

Bệnh đốm quả trên cây mắc ca chủ yếu do nấm ký sinh gây ra, trong đó các loại nấm như Phytophthora, Colletotrichum gloeosporioides (liên quan đến bệnh thán thư), hoặc các vi khuẩn như Xanthomonas có thể là thủ phạm.

Bệnh phát triển mạnh trong điều kiện ẩm ướt, mưa kéo dài, đặc biệt từ tháng 4 đến tháng 6, khi độ ẩm cao và nhiệt độ thích hợp. Các vườn mắc ca thiếu thông thoáng, tán cây rậm rạp, hoặc đất thoát nước kém tạo điều kiện lý tưởng cho nấm và vi khuẩn phát triển. Quả nằm khuất trong tán cây sẽ dễ bị nhiễm bệnh hơn do độ ẩm cao và thiếu ánh sáng.

2. TRIỆU CHỨNG CỦA BỆNH ĐỐM QUẢ TRÊN CÂY MẮC CA

Khi nhiễm bệnh, trên cây mắc ca sẽ có những triệu chứng điển hình như:

• Trên vỏ quả mắc ca xuất hiện các đốm tròn màu vàng nhạt đến nâu vàng, có đường kính từ 5-15 mm (thường 5-10 mm).
• Các đốm này có thể xuất hiện từ giai đoạn đậu quả cho đến khi quả chín.
• Phần vỏ quả bị đốm thường cứng hơn, khó cắt ngang bằng dao so với phần không bị nhiễm.
• Trong trường hợp nặng, các đốm có thể lan rộng, gây thối quả hoặc làm quả rụng sớm, ảnh hưởng đến chất lượng nhân bên trong.

3. TÁC HẠI CỦA BỆNH ĐỐM QUẢ

• Giảm năng suất: Quả mắc ca bị đốm thường rụng sớm trước khi chín, làm giảm số lượng quả thu hoạch.
• Giảm chất lượng quả: Các đốm làm vỏ quả mắc ca cứng, xù xì, ảnh hưởng đến giá trị thương mại. Nhân bên trong có thể bị teo thối, giảm chất lượng.
• Lây lan: Nếu không kiểm soát, mầm bệnh có thể lan sang các quả khác hoặc các cây lân cận thông qua gió, nước tưới, hoặc dụng cụ làm vườn không được khử trùng.
• Tăng chi phí: Nông dân phải chi thêm cho thuốc bảo vệ thực vật, công chăm sóc và xử lý bệnh, ảnh hưởng đến lợi nhuận của cây mắc ca.

4. BIỆN PHÁP PHÒNG TRỪ BỆNH ĐỐM QUẢ TRÊN CÂY MẮC CA

Biện pháp canh tác:

• Cắt tỉa cành: Tạo độ thông thoáng cho tán cây, giảm độ ẩm và tăng tiếp xúc ánh sáng, hạn chế điều kiện phát triển của nấm.
• Vệ sinh vườn: Thu gom và tiêu hủy quả, cành bị bệnh để tránh lây lan mầm bệnh. Khử trùng dụng cụ làm vườn.
• Quản lý độ ẩm: Đảm bảo hệ thống thoát nước tốt, tránh ngập úng quanh gốc cây. Tưới nước hợp lý, ưu tiên tưới vào buổi sáng để cây khô trước đêm.
• Bón phân cân đối: Sử dụng phân hữu cơ hoặc vi sinh để tăng sức đề kháng cho cây. Tránh bón quá nhiều đạm, vì cây ra lộc non dễ bị sâu bệnh tấn công.

Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật:

• Phun các loại thuốc chứa hoạt chất Oxychloride hoặc Spin Flo cách 3-4 tuần từ lúc đậu quả đến giữa mùa hè, đặc biệt nếu mùa trước có bệnh.
• Sử dụng nano đồng kết hợp với nấm đối kháng (như Chaetomium) để diệt nấm và sát khuẩn.
• Phun định kỳ vào các giai đoạn nhạy cảm (đậu quả, quả non) để ngăn ngừa mầm bệnh.

Biện pháp sinh học:

• Sử dụng các chế phẩm sinh học như nấm đối kháng hoặc thuốc trừ sâu sinh học (tỏi, ớt, gừng) để giảm thiểu tác động đến môi trường.
• Phát triển các loài thiên địch (như bọ rùa, ong ký sinh) để kiểm soát côn trùng mang mầm bệnh.
• Chọn giống kháng bệnh: Ưu tiên các giống mắc ca có khả năng chống chịu bệnh tốt để giảm nguy cơ nhiễm bệnh.

Bệnh đốm quả trên cây mắc ca do nấm và vi khuẩn gây ra, phát triển mạnh trong điều kiện ẩm ướt, gây thiệt hại về năng suất và chất lượng quả. Việc phòng trừ cần tập trung vào vệ sinh vườn, quản lý độ ẩm, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hợp lý và áp dụng các biện pháp sinh học. Bà con nên kiểm tra vườn định kỳ, đặc biệt trong mùa mưa, để phát hiện sớm các dấu hiệu bệnh qua quan sát quả, lá, và cành để xử lý kịp thời.