Sâu bệnh

BỌ NHẢY – MỐI NGUY HẠI HÀNG ĐẦU TRÊN RAU CẢI

Tháng 8 4, 2025
, ,
BỌ NHẢY – MỐI NGUY HẠI HÀNG ĐẦU TRÊN RAU CẢI

Bọ nhảy (bọ chét lá, Phyllotreta striolata) là một loại côn trùng nhỏ, thường xuất hiện trên các loại rau cải như cải bắp, cải xanh, cải ngọt. Chúng gây hại bằng cách cắn lá, tạo ra các lỗ nhỏ. Lá có thể bị rách, biến dạng, hoặc chuyển màu vàng nếu bị tấn công nặng. Vì vậy khiến cây con phát triển chậm, giảm năng suất, lá mất giá trị thương mại.

Để kiểm soát và phòng trừ bọ chét hại rau cải một cách hiệu quả và an toàn nhất bà con nên chủ động nắm bắt đặc điểm gây hại, quá trình sinh trưởng và điều kiện thuận lợi để chúng sinh trưởng và phát triển tốt.

1. QUÁ TRÌNH SINH TRƯỞNG VÀ ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÁI CỦA BỌ NHẢY

Vòng đời của bọ nhảy bao gồm 4 giai đoạn: trứng, ấu trùng, nhộng, và trưởng thành. Thời gian hoàn thành vòng đời phụ thuộc vào điều kiện môi trường, thường kéo dài từ 3-6 tuần.

Giai đoạn trứng:

  • Thời gian: 3-7 ngày.
  • Đặc điểm: Bọ nhảy cái đẻ trứng trong đất, gần rễ cây rau cải. Trứng nhỏ, màu trắng hoặc vàng nhạt, hình oval.
  • Điều kiện: Nhiệt độ ấm và đất ẩm nhẹ giúp trứng nở nhanh hơn.

Giai đoạn ấu trùng:

  • Thời gian: 10-20 ngày.
  • Đặc điểm: Ấu trùng màu trắng, nhỏ, không chân, sống trong đất và ăn rễ cây non. Giai đoạn này gây hại ít hơn so với giai đoạn trưởng thành, nhưng có thể làm cây yếu đi.
  • Điều kiện: Đất tơi xốp, giàu chất hữu cơ là môi trường lý tưởng cho ấu trùng phát triển.

Giai đoạn nhộng:

  • Thời gian: 5-10 ngày.
  • Đặc điểm: Nhộng nằm trong đất, trong một lớp kén mỏng. Đây là giai đoạn chuyển đổi từ ấu trùng sang bọ trưởng thành.
  • Điều kiện: Nhiệt độ ổn định và đất không quá ẩm giúp nhộng phát triển thuận lợi.

Giai đoạn trưởng thành:

  • Thời gian: 2-8 tuần (tùy điều kiện môi trường).
  • Đặc điểm: Bọ trưởng thành nhỏ (2-3 mm), màu đen hoặc xanh ánh kim, có khả năng nhảy xa nhờ đôi chân sau khỏe. Chúng ăn lá, tạo các lỗ nhỏ đặc trưng trên bề mặt lá rau cải.
  • Hành vi: Bọ trưởng thành hoạt động mạnh vào ban ngày, giao phối và đẻ trứng liên tục, tạo ra nhiều thế hệ trong một mùa vụ.
Bọ nhảy trưởng thành

2. ĐIỀU KIỆN PHÁT TRIỂN VÀ LÂY LAN CỦA BỌ NHẢY

Bọ nhảy phát triển mạnh trong các điều kiện môi trường cụ thể, đặc biệt liên quan đến nhiệt độ, độ ẩm và nguồn thức ăn:

Nhiệt độ:

  • Bọ nhảy ưa thích thời tiết ấm áp, khô nóng, với nhiệt độ lý tưởng từ 20-30°C. Nhiệt độ quá cao (>35°C) hoặc quá thấp (<10°C) có thể làm giảm hoạt động của chúng.
  • Mùa khô hoặc mùa xuân/hè là thời điểm bọ nhảy xuất hiện nhiều nhất.

Độ ẩm:

  • Chúng phát triển tốt trong điều kiện khô, độ ẩm thấp. Độ ẩm cao hoặc đất quá ướt có thể hạn chế sự sinh sôi của bọ nhảy, đặc biệt ở giai đoạn ấu trùng.

Nguồn thức ăn:

  • Rau cải (cải bắp, cải ngọt, cải xanh, cải thìa, cải bó xôi, v.v.) và các loại cây họ Brassicaceae là thức ăn chính của bọ nhảy. Chúng đặc biệt thích lá non, chồi non.
  • Cây trồng bị stress (thiếu nước, thiếu dinh dưỡng) dễ bị bọ nhảy tấn công hơn.

Môi trường đất:

  • Ấu trùng bọ nhảy sống trong đất, gần rễ cây, nên đất tơi xốp, giàu chất hữu cơ tạo điều kiện thuận lợi cho chúng phát triển.

Ánh sáng:

  • Bọ nhảy trưởng thành hoạt động mạnh vào ban ngày, đặc biệt trong điều kiện ánh sáng mạnh.
Bọ nhảy hoạt động mạnh vào ban ngày

3. ĐẶC ĐIỂM GÂY HẠI CỦA BỌ NHẢY TRÊN RAU CẢI

Bộ phận bị hại:

  • Bọ nhảy chủ yếu tấn công lá non, chồi non, và đôi khi cả thân cây của rau cải.
  • Ở giai đoạn ấu trùng, chúng có thể gây hại cho rễ cây, nhưng mức độ thiệt hại thường thấp hơn so với giai đoạn trưởng thành.
Cải non bị bọ nhảy tấn công

Hình thức gây hại:

  • Giai đoạn trưởng thành: Bọ nhảy trưởng thành cắn lá, tạo ra các lỗ nhỏ hình tròn (đường kính 1-3 mm) trên bề mặt lá, làm lá trông như bị đục lỗ. Các lỗ này thường rải rác hoặc tập trung, đặc biệt trên lá non.
  • Giai đoạn ấu trùng: Ấu trùng sống trong đất, ăn rễ phụ hoặc rễ non, khiến cây còi cọc, phát triển kém, nhưng thiệt hại này ít được chú ý hơn.
Bọ nhảy chủ yếu tấn công lá non

Mức độ thiệt hại:

  • Trên cây con hoặc cây mới trồng, bọ nhảy có thể gây thiệt hại nghiêm trọng, làm cây héo, chết hoặc chậm phát triển.
  • Trên cây trưởng thành, thiệt hại chủ yếu ảnh hưởng đến chất lượng lá (lá bị rách, mất thẩm mỹ), làm giảm giá trị thương mại của rau cải.
  • Nếu mật độ bọ cao, cây có thể bị mất khả năng quang hợp do lá bị hư hại nghiêm trọng.
Cải bị bọ nhảy tấn công

4. BIỆN PHÁP PHÒNG TRỪ BỌ NHẢY

Biện pháp tự nhiên:

  • Bẫy dính: Sử dụng bẫy dính màu vàng đặt gần cây để bắt bọ trưởng thành.
  • Che phủ: Dùng lưới mùng hoặc vật liệu che phủ để ngăn bọ tiếp cận cây.
  • Trồng xen canh: Kết hợp trồng rau cải với các loại cây xua đuổi côn trùng như hành, tỏi, hoặc rau thơm.
  • Tưới nước đều đặn: Giữ ẩm cho đất, vì bọ nhảy thích môi trường khô nóng.

Biện pháp sinh học:

  • Sử dụng các loại thuốc trừ sâu sinh học như neem oil hoặc dung dịch vi sinh Beauveria bassiana.
  • Thả thiên địch như bọ rùa hoặc ong ký sinh để kiểm soát số lượng bọ nhảy.

Biện pháp hóa học (nếu cần thiết):

  • Sử dụng thuốc trừ sâu có hoạt chất như Imidacloprid hoặc Spinosad, nhưng cần tuân thủ hướng dẫn sử dụng và thời gian cách ly để đảm bảo an toàn thực phẩm.
  • Phun thuốc vào sáng sớm hoặc chiều mát để tránh ảnh hưởng đến côn trùng có ích.
Bà con cần thăm vườn thường xuyên để phát hiện bệnh sớm

Bà con nên chủ động Kiểm tra thường xuyên để phát hiện sớm sự xuất hiện của bọ nhảy. Tránh lạm dụng thuốc hóa học để bảo vệ môi trường và sức khỏe. Đồng thời triển khai áp dụng nhiều biện pháp phòng trừ để phát huy hiệu quả tốt nhất. Bên cạnh đó, hạn chế bọ nhảy phát triển thành dịch.