Phân loại phân bón: Đa lượng, Trung lượng, Vi lượng và Phương pháp bổ sung

Định nghĩa phân bón theo nhu cầu

Phân bón là các chất cung cấp dinh dưỡng cần thiết cho sự sinh trưởng và phát triển của cây trồng. Tùy thuộc vào nhu cầu dinh dưỡng của cây, phân bón được chia thành ba nhóm chính: đa lượng, trung lượng và vi lượng. Các nhóm này được phân loại dựa trên hàm lượng và vai trò của các nguyên tố dinh dưỡng trong quá trình sinh trưởng của cây.

Nhóm phân bón đa lượng

Phân bón đa lượng cung cấp các nguyên tố dinh dưỡng chính mà cây cần với số lượng lớn. Các nguyên tố này đóng vai trò cốt lõi trong cấu trúc và chức năng sinh lý của cây. Nhóm đa lượng bao gồm:

• Nitơ (N): Thúc đẩy sự phát triển của lá, thân và tăng cường quá trình quang hợp. Thiếu nitơ dẫn đến cây còi cọc, lá vàng úa.
• Photpho (P): Hỗ trợ sự phát triển của rễ, hoa và quả; cần thiết cho quá trình trao đổi năng lượng. Thiếu photpho khiến cây chậm phát triển, lá có màu tím.
• Kali (K): Tăng cường khả năng chống chịu của cây trước stress môi trường, cải thiện chất lượng quả và hạt. Thiếu kali làm lá cháy xém ở mép.

Ví dụ phân bón đa lượng: Phân đạm (ure), phân lân (super lân), phân kali (KCl).

Nhóm phân bón trung lượng

Phân bón trung lượng cung cấp các nguyên tố cần thiết với lượng vừa phải, hỗ trợ các chức năng quan trọng trong cây. Nhóm này bao gồm:

• Canxi (Ca): Giúp hình thành vách tế bào, tăng độ bền cho cây và cải thiện chất lượng quả. Thiếu canxi gây hiện tượng thối đầu quả hoặc lá non biến dạng.
• Magie (Mg): Là thành phần chính của diệp lục, hỗ trợ quang hợp. Thiếu magie khiến lá vàng giữa các gân lá.
• Lưu huỳnh (S): Tham gia vào quá trình tổng hợp protein và tăng hương vị cho một số loại cây trồng (như hành, tỏi). Thiếu lưu huỳnh làm lá vàng nhạt, cây phát triển chậm.

Ví dụ phân bón trung lượng: Vôi nông nghiệp (canxi), magie sunfat, lưu huỳnh dạng bột.

Nhóm phân bón vi lượng

Phân bón vi lượng cung cấp các nguyên tố cần thiết với liều lượng rất nhỏ nhưng không thể thiếu cho sự phát triển của cây. Nhóm này bao gồm:

• Sắt (Fe): Hỗ trợ tổng hợp diệp lục và enzyme. Thiếu sắt làm lá vàng, đặc biệt ở lá non.
• Kẽm (Zn): Tham gia vào quá trình tổng hợp protein và điều hòa sinh trưởng. Thiếu kẽm khiến lá nhỏ, cây lùn.
• Đồng (Cu): Cần thiết cho quá trình quang hợp và hô hấp. Thiếu đồng làm lá xoăn, cây sinh trưởng kém.
• Mangan (Mn): Tham gia vào quá trình quang hợp và trao đổi chất. Thiếu mangan gây đốm vàng trên lá.
• Bo (B): Hỗ trợ hình thành vách tế bào và vận chuyển đường. Thiếu bo làm nụ hoa, quả non rụng.
• Molybden (Mo): Hỗ trợ chuyển hóa nitơ. Thiếu molybden làm lá biến dạng, cây chậm phát triển.

Ví dụ phân bón vi lượng: Chelate sắt, kẽm sunfat, axit boric.

Phương pháp bổ sung phân bón cho cây

Để bổ sung phân bón hiệu quả, cần áp dụng các phương pháp phù hợp với loại cây, giai đoạn sinh trưởng và điều kiện đất đai:

• Bón qua đất:
  • Bón lót: Trộn phân (thường là đa lượng và trung lượng) vào đất trước khi gieo trồng để cung cấp dinh dưỡng ban đầu.
  • Bón thúc: Bổ sung phân trong giai đoạn cây phát triển (đặc biệt là nitơ và kali) để thúc đẩy sinh trưởng và ra hoa, kết quả.
  • Rải phân: Rải phân đa lượng hoặc trung lượng quanh gốc cây, sau đó tưới nước để phân ngấm vào đất.
• Phun qua lá:
  • Sử dụng phân vi lượng hoặc một số loại phân đa lượng hòa tan để phun trực tiếp lên lá, giúp cây hấp thụ nhanh chóng, đặc biệt trong trường hợp cây thiếu hụt dinh dưỡng cấp tính.
  • Lưu ý: Phun vào sáng sớm hoặc chiều mát để tránh làm cháy lá.
• Tưới gốc:
  • Hòa tan phân bón (đặc biệt là phân vi lượng hoặc phân hòa tan) vào nước và tưới trực tiếp vào vùng rễ để cây hấp thụ nhanh.
• Sử dụng phân bón hữu cơ:
  • Kết hợp phân bón hóa học với phân hữu cơ (phân chuồng, phân xanh, compost) để cải thiện cấu trúc đất và cung cấp dinh dưỡng bền vững.

Lưu ý khi bón phân

• Đảm bảo liều lượng phù hợp, tránh bón quá nhiều gây cháy rễ hoặc ô nhiễm môi trường.
• Phân tích đất định kỳ để xác định nhu cầu dinh dưỡng của cây.
• Kết hợp các loại phân bón đa lượng, trung lượng và vi lượng theo tỷ lệ cân đối để tối ưu hóa hiệu quả.