BỌ HUNG ĐỤC CÀNH HẠI THANH LONG: QUÁ TRÌNH SINH TRƯỞNG, ĐẶC ĐIỂM GÂY HẠI VÀ CÁCH PHÒNG TRỪ

Bên cạnh rệp sáp, bọ xít xanh,… thì bọ hung đục cành (Protaetia sp.), thường gọi là bọ ngâu, cũng là đối tượng gây hại đặc biệt nghiêm trọng cho cây thanh long. Bọ hung đục cành không chỉ khiến cành bị héo, nụ hoa rụng mà còn làm cho trái trái thanh long bị biến dạng, giảm chất lượng và năng suất. Vậy làm thế nào để phòng và trừ bọ hung đục cành một cách hiệu quả? Cùng tìm hiểu chi tiết về quá trình sinh trưởng, đặc điểm gây hại và biện pháp phòng trừ chúng trong bài viết dưới đây.

1. QUÁ TRÌNH SINH TRƯỞNG CỦA BỌ HUNG ĐỤC CÀNH

Bọ hung đục cành có vòng đời phát triển qua 4 giai đoạn: trứng, ấu trùng, nhộng và thành trùng.

Giai đoạn trứng:

Bọ cái đẻ trứng trong đất, thường ở những nơi có nhiều chất hữu cơ như phân chuồng chưa hoai mục hoặc đất ẩm.
Trứng hình bầu dục, màu trắng ngà, nở sau khoảng 7-10 ngày tùy điều kiện môi trường.

Giai đoạn ấu trùng:

Ấu trùng (sâu non) có màu trắng đục, hình chữ C, sống trong đất.
Chúng ăn rễ cây và chất hữu cơ trong đất, gây hại gián tiếp cho thanh long.
Giai đoạn ấu trùng kéo dài khoảng 2-3 tháng, tùy thuộc vào nhiệt độ và độ ẩm.

Giai đoạn nhộng:

Nhộng nằm trong kén đất, không di động, thời gian phát triển từ 10-15 ngày.
Giai đoạn này ít gây hại trực tiếp.

Giai đoạn thành trùng:

Bọ trưởng thành có kích thước 2-3 cm, màu nâu đen bóng, trên cánh có các mảng màu trắng đặc trưng.
Chúng hoạt động mạnh vào ban đêm, xuất hiện nhiều vào mùa mưa (tháng 4-6 ở Việt Nam).
Tuổi thọ thành trùng khoảng 1-2 tháng, trong thời gian này chúng giao phối và đẻ trứng.

Bọ hung đục cành trưởng thành gây hại cho thanh long

2. ĐẶC ĐIỂM GÂY HẠI CỦA BỌ HUNG ĐỤC CÀNH

Bộ phận bị hại:

Bọ hung trưởng thành đục vào cành non, cành già, nụ hoa hoặc trái non của thanh long, tạo các lỗ nhỏ, làm cành bị héo, nụ hoa rụng, hoặc trái bị biến dạng, giảm chất lượng và năng suất.
Ấu trùng: Sống trong đất, ăn rễ phụ và rễ chính của cây, làm cây suy yếu, lá vàng, sinh trưởng kém.

Thời điểm gây hại:

Bọ trưởng thành gây hại mạnh nhất vào mùa mưa (tháng 4-6), khi nhiệt độ và độ ẩm cao.
Ấu trùng gây hại liên tục trong đất, đặc biệt ở những vườn sử dụng phân chuồng chưa hoai mục.

Bọ hung đục cành gây hại trên thanh long

3. BIỆN PHÁP PHÒNG TRỪ BỌ HUNG ĐỤC CÀNH HIỆU QUẢ

Để kiểm soát bọ hung đục cành hiệu quả, cần kết hợp các biện pháp canh tác, thủ công, sinh học và hóa học:

Biện pháp canh tác

Vệ sinh đồng ruộng: Cày xới đất sâu 20-30 cm để phá vỡ nơi trú ẩn của ấu trùng và nhộng. Thu gom và xử lý cành, lá hư hỏng để giảm nơi trú ẩn của bọ trưởng thành.
Quản lý phân bón: Sử dụng phân chuồng đã hoai mục hoàn toàn để tránh thu hút bọ cái đến đẻ trứng. Tăng cường phân hữu cơ vi sinh để cải thiện sức khỏe đất và cây.
Tưới nước hợp lý: Duy trì độ ẩm vừa phải, tránh đất quá ẩm, vì độ ẩm cao tạo điều kiện cho ấu trùng phát triển.
Xen canh hoặc luân canh: Trồng xen khoai lang, hoa dã quỳ hoặc các cây có mùi mạnh để xua đuổi bọ trưởng thành.

Biện pháp thủ công

Bắt bọ trưởng thành: Vào buổi sáng sớm hoặc tối, khi bọ hoạt động mạnh, dùng tay hoặc dụng cụ bắt bọ trên cành thanh long.
Sử dụng bẫy: Đặt bẫy ánh sáng hoặc bẫy pheromone để thu hút và tiêu diệt bọ trưởng thành.

Biện pháp hóa học

Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật khi mật độ bọ cao: Hoạt chất khuyến cáo như Emamectin benzoate, Chlorpyrifos, hoặc Carbaryl.
Lưu ý khi sử dụng thuốc: Phun vào chiều tối, khi bọ hoạt động mạnh. Luân phiên các loại thuốc để tránh bọ kháng thuốc. Tuân thủ thời gian cách ly (7-14 ngày) để đảm bảo an toàn thực phẩm.

Bà con nên thăm vườn thường xuyên để phát hiện bệnh sớm

Bà con nên kiểm tra vườn thường xuyên, đặc biệt vào mùa mưa, để phát hiện sớm dấu hiệu bọ hung gây hại (lỗ đục trên cành, lá vàng, cây suy yếu). Bên cạnh đó, sử dụng đồng thời các phương pháp phòng trừ để đạt hiệu quả cao nhất, đồng thời giảm thiểu tác động xấu đến môi trường và sức khỏe con người.