TÌM HIỂU BỆNH ĐỐM ĐEN TRÊN THANH LONG VÀ BIỆN PHÁP PHÒNG TRỪ

Bệnh đốm đen trên cây thanh long là một loại bệnh do nấm Bipolaris sp. gây ra, thường xuất hiện trên các bộ phận như hoa, nụ hoa, và quả, đặc biệt trong điều kiện thời tiết ẩm ướt, độ ẩm cao (80-90%) và nhiệt độ từ 20-30°C. Bệnh gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng quả, làm giảm giá trị thương phẩm, đặc biệt đối với thị trường xuất khẩu. Bởi vậy nhận biết bệnh sớm và phòng trừ hiệu quả là điều hết sức cần thiết đối với bà con nhà vườn.

1. NGUYÊN NHÂN GÂY BỆNH ĐỐM ĐEN TRÊN THANH LONG

Tác nhân chính gây nên bệnh là nấm Bipolaris sp. Chúng phát triển nhanh và thuận lợi vào mùa mưa, khi độ ẩm không khí cao (80-90%) và nhiệt độ dao động từ 20-30°C. Bào tử nấm tồn tại trên tàn dư thực vật, hoa bị bệnh, hoặc trong đất từ vụ trước cũng sẽ gây nhiễm bệnh và ảnh hưởng bệnh ở các vụ sau. Bên cạnh đó, bệnh đốm đen còn lây lan qua hom giống nhiễm bệnh, nước mưa, nước tưới, gió, hoặc dụng cụ làm vườn không được vệ sinh.

Một số yếu tố thuận lợi giúp bệnh lây lan nhanh:

Vườn thanh long rậm rạp, thiếu thông thoáng, bị che bóng.
Sử dụng quá nhiều phân đạm hoặc phân chuồng chưa hoai mục.
Vườn có hệ thống thoát nước kém, gây ngập úng.

2. TRIỆU CHỨNG BỆNH ĐỐM ĐEN ĐIỂN HÌNH TRÊN CÂY THANH LONG

Biểu hiện bệnh trên hoa và nụ hoa:

Ban đầu xuất hiện các chấm nhỏ màu nâu đen, thường ở rìa tai nụ hoa, sau lan vào trong.
Vết bệnh phát triển thành dạng elip thuôn dài, lõm ở giữa, gây thối, héo khô nụ hoa, dẫn đến rụng hoa hoặc khó đậu quả.
Nếu hoa nhiễm nhẹ vẫn đậu quả, quả thường nhỏ, biến dạng, chất lượng kém.

Biểu hiện bệnh trên quả:

Xuất hiện các đốm đen tròn hoặc gần tròn, lõm xuống, có thể gây thối phần thịt bên trong.
Vỏ quả sần sùi, mất thẩm mỹ, giảm giá trị thương phẩm.

Biểu hiện bệnh trên cành:

Vết bệnh ban đầu là các chấm nhỏ màu nâu đen, sau lan rộng thành mảng lớn, làm cành vàng, thối, và ảnh hưởng đến khả năng quang hợp.

3. BIỆN PHÁP PHÒNG TRỪ BỆNH ĐỐM ĐEN HIỆU QUẢ TRÊN THANH LONG

Để quản lý hiệu quả bệnh đốm đen trên cây thanh long, cần áp dụng các biện pháp quản lý dịch hại tổng hợp, bao gồm các biện pháp canh tác, sinh học và hóa học như sau:

Biện pháp canh tác

Chọn giống sạch bệnh: Chỉ sử dụng hom giống từ các vườn không nhiễm bệnh để tránh lây lan mầm bệnh.
Vệ sinh vườn: Thu gom và tiêu hủy tàn dư thực vật, cành, hoa, và quả bị bệnh (đốt hoặc ủ bằng chế phẩm sinh học như BIO-ADB để diệt nấm bệnh). Không vứt cành, quả bệnh xuống kênh rạch hoặc để lại trong vườn.
Quản lý tán cây: Cắt tỉa cành già, cành không cho quả, cành bệnh để tạo độ thông thoáng, giảm độ ẩm trong vườn. Đảm bảo ánh sáng chiếu đều toàn bộ cây, giúp cây quang hợp tốt và giảm điều kiện thuận lợi cho nấm phát triển.
Cải tạo đất và thoát nước: Đảm bảo hệ thống thoát nước tốt, tránh ngập úng. Bón phân hữu cơ hoai mục, tăng cường phân lân và kali, bổ sung vi lượng để tăng sức đề kháng cho cây. Hạn chế bón phân đạm quá mức, đặc biệt trong mùa mưa.
Tưới nước hợp lý: Tưới nước vừa đủ, tránh đất quá khô hoặc quá ướt. Không tưới vào ban đêm để hạn chế độ ẩm cao.

Tưới tiêu hợp lý để tránh phát sinh bệnh

Biện pháp sinh học

Sử dụng chế phẩm vi sinh: Phun hoặc bón chế phẩm chứa vi khuẩn Bacillus subtilis hoặc nấm Trichoderm để ức chế sự phát triển của nấm Bipolaris sp..
Tăng cường thiên địch: Tạo điều kiện cho các thiên địch như kiến vàng hoặc bọ rùa phát triển để kiểm soát côn trùng có thể làm lây lan bệnh.

Biện pháp hóa học

Phun thuốc bảo vệ thực vật (BVTV): Sử dụng các loại thuốc có hoạt chất như Difenoconazole, Propiconazole, Mancozeb, hoặc Dimethomorph để phun phòng và trị bệnh. Tuân thủ nguyên tắc “4 đúng” (đúng thuốc, đúng liều, đúng lúc, đúng cách) và đảm bảo thời gian cách ly theo hướng dẫn trên bao bì.
Thời điểm phun: Phun phòng ngay sau các đợt mưa kéo dài, đặc biệt ở những vùng thường xuyên bị bệnh. Tránh phun thuốc khi cây đang ra hoa để không ảnh hưởng đến quá trình thụ phấn.

Kiểm tra và phát hiện sớm

Thường xuyên thăm vườn, đặc biệt vào mùa mưa, để phát hiện sớm các triệu chứng bệnh. Khi phát hiện vết bệnh, cắt bỏ và tiêu hủy ngay các bộ phận bị nhiễm để tránh lây lan.

Bệnh đốm đen trên cây thanh long là một mối đe dọa lớn đối với năng suất và chất lượng quả, đặc biệt trong mùa mưa. Việc áp dụng các biện pháp quản lý tổng hợp, bao gồm vệ sinh vườn, chọn giống sạch bệnh, bón phân cân đối, sử dụng chế phẩm sinh học và phun thuốc BVTV đúng cách, sẽ giúp kiểm soát hiệu quả bệnh đốm đen, đảm bảo vụ mùa năng suất cao và chất lượng quả tốt.